Begrijpelijke Formulieren

Probleem

Burgers hebben moeite met het lezen van de tekst

Oplossing

Gebruik goed leesbare kleuren om vragen van de rest van de tekst te onderscheiden en het formulier aantrekkelijk te maken. Let er echter op dat kleur consistent en met mate wordt gebruikt.

• 1. Zorg voor een goed contrast tussen de tekst en achtergrond
• 2. Test verschillende combinaties van achtergrondkleur en tekstkleur uit
• 3. Zoek uit of de gekozen combinatie leesbaar is voor mensen die kleurenblind zijn
• 4. Gebruik kleur om groepen vragen of instructies van elkaar te onderscheiden
• 5. Zorg dat kleurgebruik nooit de enige manier is om informatie over te brengen
• 6. Stel de invuller in staat om zelf het kleurcontrast te bepalen

Wanneer

Dit is op elk formulier van toepassing.

Achtergrond

Het kleurgebruik in formulieren speelt een grote rol bij de toegankelijkheid (Wroblewski, 2008, p. 79). De meest veilige optie is zwarte tekst met een witte achtergrond. Als toch andere kleuren worden gekozen, is het van belang dat er een goed contrast is tussen achtergrond- en tekstkleur. Hoe hoger het contrast, hoe beter leesbaar de tekst (Gaffney, 2009, p. 2; Jarrett & Gaffney, 2008, p. 136; Koyani e.a., 2006, p. 101). Ook het vergroten en dikdrukken van het lettertype kan soms bijdragen aan een hogere leesbaarheid van de kleurcombinatie (Jarrett & Gaffney, 2008, p. 148). Door invullers bij online formulieren in staat te stellen zelf de gewenste kleuren te selecteren, wordt rekening gehouden met mensen met een zichtbeperking (Wallack in Wroblewski, 2008, p. 79; Jarrett & Gaffney, 2008, p. 136). Verder is het van belang om specifieke informatie, zoals foutmeldingen, niet alleen met verschil in kleurgebruik te communiceren. Het is beter om naast de non-verbale indicator de informatie ook verbaal te geven (Wallack in Wroblewski, 2008, p. 78). Volgens Dillman (2000) kan verschil in kleurgebruik bepaalde informatie of onderdelen van een vragenlijst benadrukken, waardoor dit de aandacht van de invuller trekt (p. 106). Dillman wijst er echter ook op dat kleurverschillen kunnen afleiden (p. 382). Het gebruik van veel verschillende kleuren kan averechts en verwarrend werken (Hartley, 2004, p. 921). Uit een onderzoek van Dillman e.a. (1998) bleek dat bij een online vragenlijst met een simpele lay-out minder mensen afhaakten en de invultijd korter was dan bij een technisch meer geavanceerde variant waarin onder andere meer kleur was gebruikt. Dit onderzoek vond echter plaats in een tijd dat sommige mensen computers en internetverbindingen hadden die te langzaam waren voor de geavanceerde variant. Hoe dan ook, in het algemeen wijst de literatuur uit dat kleur met mate moet worden toegepast: kleuren kunnen een toegevoegde waarde hebben, zolang ze functioneel en consistent worden ingezet. Meer voorbeelden: Analyseer de grootte van het contrast tussen de gekozen achtergrond- en tekstkleur via deze website:  http://juicystudio.com/services/luminositycontrastratio.php

Literatuur

Probleem

Burgers hebben moeite met het lezen van de tekst.

Oplossing

Kies een leesbaar lettertype en lettergrootte.

• 1. Kies voor digitale formulieren bij voorkeur een schreefloos lettertype, bijvoorbeeld Verdana of Arial
• 2. Wees consequent in het gebruik van één standaard lettertype
• 3. Kies bij voorkeur een lettergrootte van 10 punten
• 4. Maak de ruimte tussen letters en woorden groot genoeg
• Stel de invuller in staat om de lettergrootte aan te passen

Wanneer

Dit is op elk element van het formulier van toepassing.

Achtergrond

Het lettertype en de lettergrootte in formulieren hebben invloed op het leesgemak en de begrijpelijkheid van het formulier (Bagin, 1993, p. 40, Koyani e.a., 2006, p. 107). Volgens Wright en Barnard (1975) is een lettergrootte van 8 punten leesbaar, maar is 10 punten beter (p. 217). Hartley (2004) wijst erop dat een lettergrootte van minder dan 10 vaak wordt gebruikt voor de ‘kleine lettertjes’, zoals in juridische documenten, maar dat de meeste mensen dit niet zonder moeite kunnen lezen. Lettergroottes groter dan 12 punten zijn met name geschikt voor titels en kopjes (p. 919). Een digitaal formulier kan extra toegankelijk worden gemaakt door gebruikers zelf de lettergrootte te laten bepalen (Wallack in Wroblewski, 2008, p. 79). Jarrett en Gaffney (2008) adviseren in digitale formulieren schreefloze lettertypen te gebruiken (p. 141). Schreeflettertypen, zoals Times New Roman en Palatino, zijn ontworpen voor papier, maar volstaan vaak niet voor digitale tekst. Doordat op het scherm minder pixels worden afgedrukt, worden dergelijke lettertypen snel wazig (Jarrett & Gaffney, 2008, p. 141). Om die reden zijn nieuwe, beter leesbare lettertypen ontworpen voor online teksten, zoals Georgia en Verdana (Boyarski e.a., 1998). Hierbij is gelet op onder andere, de ruimte tussen letters, de x-hoogte en duidelijk onderscheid tussen letters als 1, I, l, i en J (Boyarski e.a., 1998, p. 87). Hoewel Georgia ook een schreeflettertype is, scoorde deze in onderzoek van Boyarski e.a. (1998) beduidend beter op leesbaarheid en subjectieve voorkeur dan Times New Roman. Bernard e.a. (2002) onderzochten de efficiëntie, leestijd, perceptie, leesbaarheid, aantrekkelijkheid en voorkeur van de meest gebruikte online lettertypen. Uit het onderzoek bleek het lettertype Verdana de beste keuze: het werd redelijk snel gelezen, gebruikers beoordeelden het als leesbaar en het scoorde hoog op waardering. Bagin (1993) schrijft dat naast lettertype en lettergrootte nagedacht moet worden over alle aspecten van typografische opmaak: het typeface, paginagrootte, de inktkleur, de x-hoogte, basislijn, interlinie, marges en de hoeveelheid witruimte (p. 41).

Literatuur

Probleem

Burgers vermijden instructies en toelichtingen en vinden het formulier onoverzichtelijk.

Oplossing

Onderscheid en benadruk gedeeltes van de tekst met behulp van variatie in typografische opmaak. Voorbeelden van typografische mogelijkheden zijn het dikdrukken, schuindrukken en onderstrepen van tekst.

• 1. Benadruk belangrijke gedeeltes van de tekst door variatie in typografie
• 2. Vermijd te veel visuele variatie in het formulier
• 3. Kies voor dikgedrukte tekst om scannen van de tekst te vergemakkelijken en om bepaalde woorden eruit te laten springen
• 4. Kies voor schuingedrukte tekst om nadruk te leggen op details in de lopende tekst
• 5. Onderstreep tekst alleen om aan te geven dat het een weblink is
• 6. Gebruik nooit hoofdletters om delen van de tekst te benadrukken

Wanneer

Als het noodzakelijk is dat burgers instructies en toelichtingen lezen om een betekenisvol antwoord te kunnen formuleren

Achtergrond

Het benadrukken van tekst met typografische opmaak geeft aanwijzingen over de mate van belang van de passage en de structuur van het formulier (Emerson, 2005; Bagin, 1993, p. 31; Koyani e.a., 2006, p. 100). Het gebruik van veel typografische opmaak kan leiden tot problemen (Jarrett & Gaffney, 2008, p. 137; Bagin, 1993, p. 40), omdat de focus te veel op de presentatie in plaats van de inhoud komt te liggen (Wroblewski, 2008, p. 49). Daarnaast worden visuele elementen moeilijker te interpreteren als er te veel detail en variatie in zit (Jenkins & Dillman, 1995). Uit onderzoek van Penzo (2006) blijkt dat het lezen van dikgedrukte vragen meer tijd kost dan vragen zonder extra opmaak. Jarrett & Gaffney (2008, p. 137) raden aan om alleen woorden dikgedrukt te maken als ze in het oog moeten springen. Dit maakt het scannen van een document makkelijker. Schuingedrukte woorden springen minder in het oog, en zijn daarom meer geschikt om iets te benadrukken in een lopende tekst. Het plaatsen van hele woorden of zinnen in hoofdletters moet zoveel mogelijk vermeden worden: dit vermindert de leesbaarheid van de tekst, omdat mensen niet gewend zijn tekst in hoofdletters te lezen (Hartley, 2004, p. 921; Jarrett & Gaffney, 2008, p. 137). In online teksten moet het onderstrepen van tekst vermeden worden. Internetgebruikers zijn gewend dat er een weblink onder onderstreepte tekst zit, en dat ze daarop kunnen klikken. Woorden die alleen onderstreept zijn om er nadruk op te leggen werken dus verwarrend (Jarrett & Gaffney, 2008, p. 137).

Literatuur