Als je doelgroep niet kan lezen...
Dat formulieren maken niet eenvoudig is, komt regelmatig ter sprake in deze nieuwsbrief. Formulierenmakers moeten aan van alles denken. Heel belangrijk daarbij is de doelgroep goed in het achterhoofd houden. Voor hen moet het formulier tenslotte begrijpelijk zijn. Maar wat als je doelgroep bestaat uit mensen met een verstandelijke beperking, waarvan een groot deel niet kan lezen? Daar heeft Nicolette Dukker als logopedist bij 's Heeren Loo in Julianadorp dagelijks mee te maken. Ze heeft een specialisatie gevolgd in communicatie en is op een wel heel bijzondere manier met formulieren bezig.
Bij 's Heeren Loo wonen mensen met een verstandelijke beperking die vaak niet kunnen lezen. De leeftijd kan variëren van 0 tot over de 80 jaar, maar de meesten hebben een intelligentieniveau van onder de 4 jaar. Nicolette werkt al 26 jaar bij deze organisatie. "Voorheen werden voor onze cliënten vaak beslissingen genomen, zonder ze daar echt bij te betrekken. Dat wilden we veranderen. Daarom nemen we zo nu en dan een enquête af. Over de kwaliteit van de maaltijden bijvoorbeeld, of over hoe ze een dagje op de manege hebben ervaren. Maar ook bij het werven van leden voor de bewonersraad willen we ze goed informeren."
Kinderachtig
Als we een formulier of enquête moeten maken voor cliënten met een (licht) verstandelijke beperking, krijg ik altijd een opzet in tekst. Sommige cliënten kunnen wel lezen, mits de tekst begrijpelijk is. Voor hen check ik vooral de omschrijving en het gebruik van moeilijke woorden. Daarbij komt het kinderwoordenboek goed van pas," legt de logopedist uit. "Ook heb ik een cursus 'Eenvoudig schrijven' gevolgd via 'Raad op maat'. Daar heb ik veel aan tijdens het maken van formulieren. Een aandachtspunt is dat de tekst niet kinderachtig wordt. Best lastig hoor. Soms zijn woorden ook erg abstract voor cliënten. Een woord als mankementen, omschrijf ik dan bijvoorbeeld als 'dingen die stuk gaan'."
Bruikbare pictogrammen
De meeste cliënten met een verstandelijke beperking kunnen helemaal niet lezen. Als zij wel de verwijzende functie van afbeeldingen begrijpen, gebruikt 's Heeren Loo pictogrammen, tekeningen en foto's om een formulier begrijpelijk te maken. Nicolette: "Een pictogram met een potlood dat een kruisje maakt betekent dat de invuller de juiste antwoorden aan moet kruisen. Daar krijgen de cliënten wel hulp bij van hun persoonlijk begeleider. De pictogrammen die wij voornamelijk gebruiken, worden gemaakt door Visitaal. Deze organisatie is gespecialiseerd in het ontwikkelen van pictogrammen. Soms heeft ook Visitaal geen geschikt pictogram en dan ontwerp ik er zelf een. Ook maak ik zelf eenduidige foto's, want die verbeelden heel eenvoudig de werkelijkheid."
Tijdrovend
Nicolette Dukker maakt op deze manier jaarlijks ongeveer vier formulieren. Daarvoor heeft ze ook contact met collega's in den lande. "Zo hoeft niet iedereen opnieuw het wiel uit te vinden, wel zo efficiënt. Maar het is niet zo dat we alles van elkaar overnemen. Wij hebben onze eigen ideeën over visuele ondersteuning. En we maken daar niet alleen formulieren mee. Ook bij gedragsregels, bewegwijzering en gebruiksaanwijzingen wordt gebruik gemaakt van afbeeldingen. Formulieren maken is op deze manier een tijdrovende klus, maar ook erg leuk om te doen. En bovendien vind ik het zelf ook heel handig als ik afbeeldingen zie ter ondersteuning van een tekst, dat is lekker makkelijk."